Enflasyon Nedir? – Enflasyon, piyasadaki fiyatların devamlı olarak yükselmesi sebebiyle, referans olan para biriminin sürekli olarak değer kaybetmesi ve bunun sonucunda satın alım gücünün azalma göstermesidir.
Başka bir ifadeyle enflasyon yükselen fiyatlar sebebiyle, paranın satın alma konusunda güç kaybetmesi olarak tanımlanabilir.
Enflasyon Anlamı ve Sebepleri
Enflasyonun sebeplerine bakılacak olunduğunda karşımıza iki sebep çıkıyor.
Enflasyonun sebepleri Nelerdir? – Bu sebeplerin birincisinde satın alma gücünün fazla olması fakat piyasadaki mal ve ürün miktarının azlığı durumunda enflasyon meydana gelir. Kısaca söylemek gerekirse, talebin arzdan fazla olması durumlarında ortaya çıkar. Bir diğer sebep ise şirket maliyetlerinin artması durumunda kar marjını korumak amacıyla fiyat artırımı yapılır. Artan maliyetlerle birlikte ithalatın vergi, ücret vb. ön görülemeyecek olan maliyetleri de görülünce enflasyon gözlenebilir.
Enflasyon, bir ekonomi içerisinde fiyatlar genel düzeyindeki hissedilir ve sürekli artışı ifade ediyor. Somut olarak örneklemek gerekirse, almak istenilen araba, konut ya da ekmek şu an birkaç yıl öncesine oranla daha pahalı ise bunun sebebi yalnızca enflasyondur. Enflasyon, yalnızca belirli bir mal ya da hizmetin tek başına fiyatının artması olarak düşünülmemelidir.
Enflasyonu Genel anlamda fiyatların sürekli olarak artış gösterisi olarak açıklamak daha doğrudur.
Enflasyon oranının %2 olması, bütün ay içerisinde fiyatların genel skalası bir önceki aya oranla %2 oranında arttığını işaret eder. İnsanlar tarafından bilinen bir diğer yanlış da alım gücünün yükselmesi ve fiyatların düşmesi ile enflasyonun düşmüş olduğunu düşünmektir. Enflasyonun düşmesi durumu fiyat artışının azalması ve alım gücünün biraz daha az azalmasıyla gerçekleşir. Bununla birlikte genel anlamda enflasyonun düşmesi refah ve istikrar demektir.
Enflasyon Nasıl Hesaplanır?
Enflasyon oranını hesaplamak resmi istatistik kurumlarınca fazlasıyla zor olmakla birlikte, temsilen bazı mallardan sepet oluşturularak hesaplama işlemi gerçekleştirilir. Bunun sonrasında sepet değerinin zaman içerisinde gösterdiği değişimler araştırılır. Oluşturulmuş olan bu endeksin genellikle iki hesaplanma yöntemi bulunuyor.
Enflasyon Hesaplama Yöntemleri:
- Tüketici Fiyat Endeksi,
- Üretici Fiyat Endeksi.
Bu iki yöntem yardımıyla enflasyon hesaplaması yapılır.
Tüketici fiyat endeksi, tüketim malları veyahut hizmetlerin (gıda, benzin, otomobil, giyim vb.) hesaplanma işleminde kullanılır. Tüketici açısından değişimi gösterir. Üretici fiyat endeksi ise, yurt içinde üretilmiş olan hizmet ve mallardan oluşturulan endeksteki değişimleri ortaya çıkarır. Bu yöntem de üretici açısına göre yorumlanır.
Enflasyon Maliyetleri Nelerdir?
Enflasyonun yükselmesi durumunda satın alınan hizmet ve mal miktarı düşer. Genellikle hükümetler yoksullaşmanın önlenmesi için ücretlere enflasyon düzeyinde artış uygularlar. Enflasyonun gerçeğe uygun hesaplanması için, gelir miktarına göre değişen tüketim kalıplarına uygun hesaplar yapılması gerekir. Örneğin ülkemizde en zengin %20’lik kesimin tüketim oranı ile en yoksul %20’lik kesimin tüketim oranı birbirine karşı farklılıklar gösterir. Gelir düzeyi içerisinde alt sıralara inildikçe, tüketim oranı neredeyse tamamen yakıt ve gıda harcamalarından oluşmaktadır.
Enflasyon Neden Yükselir?
Enflasyon yükselmesinin iki ana nedeni vardır.
Enflasyon Neden Yükselir – Enflasyon Yükselme Nedenleri:
- Talep Enflasyonu: Yüksek para arzı sebebiyle tüketicilerin elinde geçen paranın fazlalaşmasından dolayı tüketim oranının artması ve buna ek olarak yükselmekte olan talep sebebiyle enflasyonun artması sonucunda meydana gelir.
- Maliyet Enflasyonu: Belirli sebeplerden ötürü (hammadde fiyatlarındaki, ücretlerdeki ve vergi fiyatlarındaki artış) sebebiyle üretim maliyetlerinde gerçekleşen yükselişin maliyetleri yükseğe taşımasıyla birlikte maliyet enflasyonu meydana gelir.
- Tüfe: Hane halklarının tüketimlerine yönelik hizmet ve mal fiyatlarında zamanla gerçekleşen değişimi anlatır. TÜİK tarafından hesaplanmış olan enflasyondaki harcamalar 12 ana, 43 alt grup altında toplanıyor.
- Üfe: Belirli bir dönemde ülke içerisinde üretimi gerçekleştirilmiş ve yurt içine satışı yapılmış olan ürünlerin üretici fiyatlarının zamanla gösterdiği değişimleri ölçen endeks olarak biliniyor.
Enflasyon Yükselirse Neler Olur?
Enflasyonun yükselmesi olumsuzluk içeren bir durumu işaret ediyor.
Genel anlamıyla enflasyonun yükselmesi durumunu maddeler halinde açıklamak gerekirse:
- Paraya ve ülkeye olan güvenin sarsılması,
- Belirsizliklere bağlı olarak ekonomik büyümenin engellenmesi,
- Alım gücünün azalması,
- Yatırım vadelerinin kısalması.
Enflasyonun yükselmesi durumunda ulusal paraya olan güven de azalma gösterir. Üretkenliği olmayan gayrimenkul ve yabancı para gibi yatırımlarda artış görülür. Genelde bir çerçeveden bakılacak olursa yüksek enflasyon bir belirsizlik yaratır. Bununla birlikte ülkenin ekonomik olarak büyümesinde riskli durumlar ve sorunlarla karşılaşılır.
Yüksek Enflasyon Nedir?
Yüksek enflasyon olarak adlandırılan durum, toplum içerisinde yaşayan bireylerin satın alma gücünün ve yaşam standartlarının düşmesine sebep olur, makroekonomik dengeleri ve gelir dağılımını olumsuz etkiler. Bununla birlikte borçlanma maliyetleri yükselir ve ekonominin gelişmesine engel olur. Kontrol altında olan ve düşük enflasyon ekonomik büyümenin destekçisidir. Merkez bankaları para politikaları yardımıyla enflasyon kontrolünü sağlamayı hedefler.
Dezenflasyon Nedir?
Dezenflasyon, enflasyon oranının yükselişinin azalması durumlarında yaşanır. Enflasyonun %50’lerden %10 oranına düştüğü dönemleri dezenflasyon olarak adlandırılabilir.
Hiperenflasyon Nedir?
Hizmet ve mal fiyatlarının yüksek oranlarda yükselmesine hiperenflasyon denir. Fiyatlardaki gözlemlenen yıllık artışın %1000’lere vardığı bir enflasyon türüdür. Geçmişte hiperenflasyon örneği görülmüştür. 1930 yılları içerisinde Almanya’da ve 1980 yıllarında Latin Amerika’da hiperenflasyon gözlemlenmiştir.
Varlık Enflasyonu Nedir?
Varlık enflasyonu olarak bilinen ifade konut, altın ve hisse senedi tarzındaki varlık fiyatlarının artışında kullanılır. Varlıkların enflasyon hesaplarına katılması her zaman tartışmalı bir konu olmuştur. Sermaye malları ve gayrimenkullerin, enflasyon hesaplamalarına dahil edilmedikleri biliniyor. Global enflasyonun da yüksek oranda varlık enflasyonundan kaynaklandığı biliniyor ve bu durum, varlık fiyatlarının artması durumunda insanlar zenginleşmesine benzetilebilir.
İthal Enflasyon Nedir?
İthal enflasyon, ithal edilen mallardan kaynaklanmakta olan fiyat artışının fiyatlara yansımasıyla gerçekleşen bir enflasyon çeşididir.
Enflasyon Neden Bu Kadar Önemlidir?
Enflasyon olarak bilinen durum hem tüketicilerin kişisel finansal durumları hem de ülke ekonomisi açısından olumlu ya da olumsuz sonuçlar doğurabileceği için önemli bir konudur.